‘Nhưng mà, bà Jubb à,’ tôi bảo, ‘vợ của Tom không phải là Topsy. Bà thường gọi cô ấy là Pheeb mà.’
‘À, đúng rồi,’ bà ta trả lời, ‘nhưng Pheeb cư xử quá tệ, nên bây giờ là Topsy.’
Cách đây một năm, con gái Alice của Ernest đã kết hôn cùng cậu bạn thuở nhỏ của mình. Ernest cho chúng tất cả những gì chúng xin, và thậm chí còn hơn thế nữa. Chúng đã sinh được cho nó một đứa cháu, và tôi tin là sẽ còn thêm nhiều nữa. Còn Georgie, con trai Ernest, dù chỉ mới hai mươi mốt tuổi đã làm chủ một tàu hơi nước loại tốt nhờ được cha nó mua cho. Từ năm mười ba tuổi nó đã bắt đầu đi xà lan chở gạch cùng với hai vợ chồng Rolling và Jack, chồng của Alice, từ Rochester đến thượng nguồn sông Thames, rồi cha nó mua cho nó và Jack mỗi đứa một chiếc xà lan riêng, rồi đến thuyền, và cuối cùng là mỗi đứa một chiếc thuyền hơi nước. Tôi chẳng biết chính xác cách người ta kiếm tiền từ thuyền hơi nước như thế nào, nhưng đó là một cách kiếm tiền bình thường, và nghĩ lui nghĩ tới tôi thấy rằng việc này kiếm được rất khá. Georgie có khuôn mặt rất giống cha nó, nhưng theo những gì tôi thấy được, thì nó không có nét sắc sảo thể hiện thiên hướng văn chương nào, nó có tính khôi hài tương đối và nền tảng thường thức tốt, nhưng rõ ràng trong nó là một bản năng theo thiên hướng thực dụng. Tôi cho rằng nơi nó là hình ảnh của Theobald trong bộ đồ đi thuyền, hơn là của Ernest. Còn nhân vật chính của chúng ta vẫn thường hai lần một năm, xuống Battersby và ở lại với cha mình vài ngày cho đến tận khi anh qua đời, cả hai vẫn giữ mối giao hảo tuyệt vời, dù cho các giáo sỹ bạn của Theobald cứ mở miệng ra là nói đến ‘những quyển sách tồi tệ của ông Ernest Pontifex’. Có lẽ sự hòa hợp, hay đúng hơn là không gây hấn, giữa hai bên là nhờ Theobald chưa bao giờ đọc bất kỳ một quyển sách nào của con mình, và Ernest tất nhiên cũng chẳng bao giờ nói chút gì về chúng trước mặt anh. Như tôi đã nói, cả hai sống rất tốt với nhau, nhưng chắc chắn đó cũng là nhờ Ernest không thường xuyên về nhà và mỗi lần về cũng chẳng ở lại nhà quá lâu. Có một lần Theobald muốn Ernest đưa cháu về cho anh gặp mặt, nhưng nó biết là chúng sẽ chẳng thích việc này, nên đã không làm vậy.
Đôi khi Theobald lên London vì vài việc lặt vặt và ghé thăm phòng làm việc của Ernest, anh thường đem cho nó hai bó rau diếp, hay bó cải bắp, hoặc năm sáu cây cải bó trong một mảnh giấy gói hàng, và nói với nó rằng anh biết ở London này khó mà tìm được rau tươi nên anh đem lên cho nó một ít. Ernest thường phải giải thích với anh rằng nó không cần rau làm gì, và anh không cần phải đem cho nó nữa, nhưng Theobald cương quyết không chịu, tôi tin là do anh cực kỳ muốn làm những gì con trai mình không thích, nhưng dù gì thì việc này cũng quá nhỏ không cần phải để ý.
Anh vừa mất cách đây một năm, khi một sáng nọ, người ta phát hiện ra anh đã yên nghỉ trên giường sau khi viết cho con trai mình lá thư sau:
‘Ernest yêu quý,
Ta chẳng có gì đặc biệt để viết, nhưng lá thư của con đã nằm dưới đáy hỏa lò của những lá thư chưa được trả lời, nghĩa là nơi túi áo của ta quá lâu rồi, và ta thấy đã đến lúc cần phải hồi đáp cho con.
Ta vẫn cực kỳ khỏe mạnh và có thể tự mình đi bộ năm hay sáu dặm một cách thoải mái, vào tuổi này ta chẳng biết sẽ trụ được bao lâu nữa, mà thời gian thì cứ vụt qua như chim bay. Buổi sáng ta bận rộn với việc chăm cây cối, nhưng đến chiều nay thì rất chán.
Cái chính phủ tệ hại này làm gì với Ireland vậy không biết? Chính xác thì ta chẳng mong họ sẽ nổi cơn tam bành với ông Gladstone, nhưng nếu có con bò điên nào cứ truy đuổi ông ấy, thì thế nào ông sẽ chẳng thể trở lại nữa đâu, ta chẳng lấy làm tiếc cho ông ta chút nào. Ngài nghị Hartington không hoàn toàn là người mà ta muốn đảm đương chức vị đó, nhưng dù gì ông ta cũng hơn xa Gladstone.
Ta nhớ Charlotte, em gái con rất nhiều. Con bé chăm lo việc nhà cho ta, và ta có thể kể với nó bất kỳ ưu phiền nhỏ nhặt nào, còn giờ đây Joey cũng đã kết hôn rồi, ta chẳng biết mình sẽ ra sao nếu một trong số chúng không thỉnh thoảng về thăm và chăm sóc cho ta. Niềm an ủi duy nhất bây giờ là Charlotte có thể khiến cho chồng nó hạnh phúc, và anh ta cũng gần xứng đáng làm chồng của nó.
Hãy tin tưởng ở ta, Cha yêu quý của con,
THEOBALD PONTIFEX’
Tôi nên nói thêm là dù Theobald nói như thể Charlotte vừa mới kết hôn đây, nhưng thực sự việc này đã được sáu năm rồi, bây giờ con bé được ba mươi tám tuổi và sống với người chồng kém nó đến bảy tuổi.
Chắc chắn Theobald đã qua đời yên bình trong giấc ngủ. Liệu một người đã chết có bị xem là đã chết hoàn toàn hay không? Người ta thấy nơi anh những triệu chứng của cái chết, nhưng về phần mình, anh không những chưa chết mà thậm chí còn không nghĩ là mình đang chết nữa. Như thế có gì đó giống như sống dở chết dở. Anh cho thấy quá nhiều biểu hiện sự sống đến nỗi tôi cho rằng xét cho cùng thì nghĩ rằng anh đang sống sẽ dễ hơn là nghĩ rằng anh chưa từng sinh ra, nhưng chỉ có thể được như vậy khi không suy xét mọi sự quá khắt khe mà thôi.
Tuy nhiên, đây không phải là nhận định chung về anh, mà nhận định chung thường là những gì chân thực nhất.
Ernest đã nhận quá nhiều lời chia buồn và thương tiếc dành cho cha nó. ‘Ông ấy không bao giờ,’ lời của bác sỹ Martin, người đã giúp Ernest chào đời, ‘nói dù chỉ một lời ác khẩu với bất kỳ ai. Bất cứ ai từng được tiếp xúc với ông đều không chỉ thích, mà còn cực kỳ quý mến ông nữa.’
‘Một con người làm việc với sự công chính và công bằng trên mức hoàn hảo,’ vị luật sư gia đình thêm vào, ‘Tôi chưa bao giờ phải vất vả, cũng như chưa từng phải xử lý bất kỳ giao dịch chậm trễ nào vì ông ấy.’
‘Chúng ta sẽ tiếc nhớ ông ấy,’ giám mục viết thư chia buồn đến Joey với những lời lẽ ấm áp nhất. Còn những người nghèo thì bàng hoàng. ‘Giếng nước luôn có sẵn cho mọi người,’ một bà già nói, ‘cho đến khi nó cạn khô,’ và bà ta cũng chỉ nói những lời hệt như cảm nghĩ của mọi người khác. Ernest biết rằng những cảm giác thương tiếc chung này là thật bởi đây là một mất mát không dễ gì bù đắp. Nó thấy rằng trên thế giới này chỉ có ba người không thật tâm tán dương cha nó, và đó đáng ra phải là ba người cuối cùng có thể hờ hững với chuyện này, chính là Joey, Charlotte và bản thân Ernest. Nó ghét cay ghét đắng bản thân mình mỗi khi nhận ra nó đang cùng suy nghĩ với Joey và Charlotte trong bất kỳ vấn đề nào, nhưng may thay, nó buộc phải che giấu mối thương cảm dành cho Theobald hết mức có thể, không phải bởi những gì anh đã gây cho nó, đó chỉ là những chuyện quá lâu rồi nên chẳng còn nhớ làm gì nữa, nhưng là bởi anh sẽ chẳng bao giờ cho phép nó nghĩ về anh bằng cái cảm giác thương mến mà nó luôn cố dành cho anh. Bao lâu hai cha con còn dùng những lời sáo rỗng với nhau thì mọi chuyện vẫn ổn, nhưng nếu chỉ cần chệch ra ngoài lối mòn rách nát này một chút mà thôi, thì Ernest luôn luôn cảm thấy những bản năng của cha nó bắt đầu lộ ra và đối đầu với nó ngay lập tức. Khi công kích, cha nó bắt bẻ hết sức có thể mọi lời miệng nó phát ra và thể hiện sự thỏa mãn rõ ràng mỗi khi nó bị lúng túng và rụt lại. Những lời của ông bác sỹ già khi nói Theobald chẳng nói phạm đến ai là hoàn toàn đúng với mọi người, ngoại trừ nó, và nó còn biết rất rõ là chẳng một ai ngấm ngầm bôi xấu thanh danh của nó hơn là chính cha nó. Đây là một chuyện thường tình và rất tự nhiên, thường xảy ra khi người con đúng, người cha sai, và ông ta không chấp nhận như thế nếu như vẫn còn cách gì đó, dù không tốt, để thay đổi nó.
Tuy nhiên, thật khó để nói xem liệu đâu mới là căn nguyên của mối bất hòa này. Nguyên nhân không phải do Ernest đã từng ở trong tù, bởi Theobald cũng nhanh chóng quên hết chuyện này hệt như chín phần mười các ông bố khác mà thôi. Chắc chắn một phần chuyện này là do bởi tính khí của hai cha con không hợp nhau, nhưng tôi tin rằng nguyên do chính yếu là bởi Ernest đã sống quá sức độc lập và giàu có ngay khi nó còn quá trẻ, và như thế người cha già Theobald đã bị tước đi quyền hạn được bươi móc tung hứng chọc giỡn nó, mà anh thấy là đáng ra mình phải có. Cái thú được làm khổ người khác một cách vụn vặt và an toàn đã có sẵn trong máu anh kể từ ngày anh bảo bà vú nuôi rằng anh sẽ giữ bà lại đó để hành hạ bà. Tôi cho rằng tất cả chúng ta cũng có tính đó. Và tôi tin chắc hầu hết các ông bố, đặc biệt là những mục sư đều giống như Theobald vậy.
Trong thực tế, Theobald cũng chẳng ưa gì Joey hay Charlotte hơn Ernest chút nào đâu. Tôi tin rằng, anh chẳng thích ai hay bất kỳ cái gì, hoặc giả anh có thích được một ai đó, thì chỉ có thể là người quản gia của anh, vốn chăm sóc cho anh lúc anh không khỏe, và quan tâm nhiều cũng như tin tưởng rằng anh là người tốt nhất và giỏi giang nhất trên đời. Tôi chẳng biết liệu sau khi được nghe di chúc của Theobald, người hầu tin cẩn và gắn bó này còn tiếp tục nghĩ về anh được như thế nữa hay không. Còn trong số con cái, đứa con duy nhất anh cho là đã cư xử hiếu thảo với anh chính là đứa con đã bị chết ngay khi vừa mới sinh được một ngày. Và anh gần như chẳng bao giờ tỏ vẻ nhớ Christina cũng như không bao giờ nhắc đến tên cô, nhưng người ta lại cho là anh làm vậy bởi quá đau lòng khi mất cô. Cũng có thể là vậy, nhưng tôi nghĩ là không.
