CHƯƠNG 91
Ngồi cạnh Ambra trên ghế dài, Langdon chăm chú nhìn gương mặt vàng vọt của Edmond được chiếu lên bức tường màn hình bằng kính và cảm thấy xót xa khi biết rằng Edmond âm thầm chịu đựng một căn bệnh chết người. Tuy nhiên, tối nay, đôi mắt của nhà vị lai chủ nghĩa này ánh lên niềm vui và sự phấn khích thuần khiết.
“Chỉ một lát nữa, tôi sẽ nói với quý vị về cái ống nhỏ bé này,” Edmond nói, tay giơ cao ống nghiệm, “nhưng trước tiên, chúng ta hãy bơi… trong nồi súp nguyên thủy đã.”
Edmond biến mất, và một tia chớp lóe lên, soi sáng một đại dương sôi sục nơi những hòn đảo núi lửa phun dung nham và tro bụi vào bầu khí quyển giông bão.
“Có phải đây là nơi sự sống bắt đầu?” Giọng Edmond đặt câu hỏi. “Một phản ứng tự phát trong một biển hóa chất sôi sục? Hay có lẽ đó là một vi khuẩn trên một thiên thạch từ không gian? Hay đó là… Chúa? Rất tiếc, chúng ta không thể ngược thời gian để chứng kiến khoảnh khắc đó. Tất cả những gì chúng ta biết là những gì xảy ra sau khoảnh khắc đó, khi sự sống đầu tiên xuất hiện. Quá trình tiến hóa đã diễn ra. Và chúng ta đã quen thấy nó được khắc họa là gì đó như thế này.”
Giờ màn hình cho thấy dòng thời gian quen thuộc của sự tiến hóa của loài người – một con vượn nguyên thủy thõng vai đằng sau một hàng các giống người đứng thẳng dần, cho tới giống cuối cùng đứng thẳng hoàn toàn, trút bỏ lớp lông cuối cùng trên cơ thể mình.
“Vâng, con người đã tiến hóa,” Edmond nói. “Đây là một sự thật khoa học không thể bác bỏ và chúng ta đã xây dựng một dòng thời gian rõ ràng dựa trên tư liệu hóa thạch. Nhưng sẽ sao nếu chúng ta có thể xem quá trình tiến hóa đó đảo ngược?”
Đột nhiên, gương mặt Edmond bắt đầu mọc lông, biến đổi thành một người nguyên thủy. Cấu trúc xương của anh thay đổi, càng lúc càng giống vượn, và sau đó quá trình tăng tốc tới một tốc độ gần như không nhìn thấy được, cho thấy loáng thoáng hình ảnh của các giống loài càng lúc càng xa xưa – vượn cáo, con lười, thú có túi, thú mỏ vịt, cá phổi, lao xuống nước và biến hình thành lươn và cá, các sinh vật gelatine, sinh vật phù du, a míp, cho tới khi tất cả những gì còn lại của Edmond Kirsch là một vi khuẩn cực nhỏ – một đơn bào co duỗi trong một đại dương mênh mông.
“Những đốm sự sống sơ khởi nhất,” Edmond nói. “Đây là nơi bộ phim hồi cổ của chúng ta kết thúc. Chúng ta không biết các dạng sống sơ khởi nhất hình thành từ một biển hóa chất không có sự sống như thế nào. Chúng ta đơn giản là không thể thấy được cái khung đầu tiên của câu chuyện này.
T = 0, Langdon trầm ngâm, hình dung ra một bộ phim quay ngược tương tự nói về vũ trụ mở rộng trong đó vũ trụ thu gọn thành một điểm sáng duy nhất, và các nhà vũ trụ học cũng gặp phải ngõ cụt tương tự.
“‘Căn nguyên đầu tiên’,” Edmond tuyên bố. “Đó là thuật ngữ Darwin dùng để mô tả khoảnh khắc khó hiểu này của quá trình Sáng tạo. Ông chứng minh rằng sự sống liên tục tiến hóa, nhưng ông không thể đoán định được quá trình ấy bắt đầu như thế nào. Nói cách khác, giả thuyết của Darwin mô tả sự tồn tại của những gì thích hợp nhất, nhưng không phải là sự xuất hiện của nó.”
Langdon cười khan, chưa bao giờ được nghe trình bày theo cách này.
“Vì thế, sự sống đến Trái Đất bằng cách nào? Nói cách khác, chúng ta đến từ đâu?” Edmond mỉm cười. “Trong vài phút nữa, quý vị sẽ có câu trả lời cho câu hỏi đó. Nhưng hãy tin tôi, dù câu trả lời đó gây choáng váng thì nó cũng chỉ là một nửa câu chuyện tối nay thôi.” Anh nhìn thẳng vào máy quay và nở một nụ cười đáng ngại. “Hóa ra là, chúng ta từ đâu đến lại cực kỳ hấp dẫn… nhưng chúng ta sẽ đi về đâu thì vô cùng sốc.”
Ambra và Langdon nhìn nhau bối rối, và mặc dù Langdon cảm thấy đây là một lời cường điệu của Edmond nhiều hơn nhưng tuyên bố ấy vẫn khiến ông cảm thấy càng lúc càng bồn chồn.
“Nguồn gốc của sự sống…”, Edmond nói tiếp. “Nó vẫn là một bí ẩn sâu xa kể từ thời có các câu chuyện Sáng tạo đầu tiên. Trong hàng thiên niên kỷ, các triết gia và nhà khoa học đã tìm kiếm hồ sơ nào đó về khoảnh khắc đầu tiên của sự sống này.”
Giờ Edmond giơ cái ống nghiệm quen thuộc có chứa thứ chất lỏng xỉn màu lên. “Vào những năm 1950, hai người tìm kiếm như vậy – các nhà hóa học Miller và Urey – đã thực hiện một thí nghiệm táo bạo mà họ hy vọng có thể hé lộ chính xác sự sống bắt đầu như thế nào.”
Langdon ghé sang và thì thào với Ambra, “Cái ống nghiệm đó ở ngay đằng kia.” Ông chỉ về phía cái bệ trưng bày ở góc phòng.
Nàng đầy ngạc nhiên. “Làm sao Edmond lại có được nó?”
Langdon nhún vai. Căn cứ vào bộ sưu tập đồ đạc kỳ lạ trong căn hộ của Edmond thì cái ống nghiệm này có lẽ chỉ là một món lịch sử khoa học mà anh muốn nắm giữ.
Edmond mô tả nhanh nỗ lực của Miller và Urey nhằm tái tạo nồi súp nguyên thủy, cố gắng tạo ra sự sống ngay bên trong một ống hóa chất không còn tồn tại.
Giờ màn hình lóe lên hình ảnh một bài báo trên tờ New York Times mờ mờ từ ngày 8 tháng 3 năm 1953, có nhan đề “Nhìn lại hai tỷ năm”.
“Rõ ràng,” Edmond nói, “thí nghiệm này khiến một số người phải nhướn mày. Những hàm ẩn có thể rất sốc, đặc biệt với thế giới tôn giáo. Nếu sự sống xuất hiện một cách mầu nhiệm trong ống nghiệm này, chúng ta sẽ biết chắc chắn rằng chỉ riêng các quy luật hóa học thực tế đã đủ để tạo ra sự sống. Chúng ta sẽ không còn cần đến một thế lực siêu nhiên từ trên thiên đường với xuống và ban cho chúng ta tia lửa Sáng tạo. Chúng ta sẽ hiểu rằng sự sống đơn giản là cứ xảy ra… như một sản phẩm phụ tất yếu từ các quy luật của tự nhiên. Điều quan trọng hơn, chúng ta sẽ phải kết luận rằng vì sự sống tự phát xuất hiện ở đây trên Trái Đất này, nên gần như chắc chắn nó sẽ làm điều tương tự ở đâu đó trong vũ trụ, nghĩa là: loài người không phải là duy nhất; loài người không nằm ở trung tâm vũ trụ của Chúa và loài người không hề đơn độc trong vũ trụ.”
Edmond thở hắt ra. “Tuy nhiên, như nhiều người trong quý vị có thể đã biết, thí nghiệm Miller-Urey thất bại. Nó tạo ra một vài axit amin, nhưng chẳng có gì thậm chí gần giống với sự sống. Hai nhà hóa học thử đi thử lại, sử dụng các cách kết hợp nguyên liệu khác nhau, các nền nhiệt khác nhau, nhưng chẳng có gì hiệu quả. Dường như là sự sống – như những người sùng đạo vẫn tin tưởng từ lâu – cần đến sự can thiệp của thần thánh. Cuối cùng, Miller và Urey từ bỏ thí nghiệm của họ. Cộng đồng tôn giáo thở phào nhẹ nhõm, và cộng đồng khoa học bắt đầu lại từ đầu.” Anh ngừng lại, trong mắt ánh lên vẻ thích thú. “Tức là, cho tới năm 2007… khi có một diễn biến không ngờ.”
Giờ Edmond kể câu chuyện những ống nghiệm Miller-Urey bị lãng quên được phát hiện lại như thế nào trong một chiếc tủ tại Đại học California ở San Diego sau cái chết của Miller. Những sinh viên của Miller đã phân tích lại các mẫu vật sử dụng những kỹ thuật đương đại nhạy hơn nhiều – bao gồm cả phương pháp ghi sắc chất lỏng và phương pháp đo phổ chất rắn – và kết quả thật sửng sốt. Rõ ràng, thí nghiệm Miller-Urey nguyên khai đã tạo ra nhiều axit amin và hợp chất phức tạp hơn là Miller có thể đo đếm được vào thời đó. Phân tích mới về các ống nghiệm thậm chí còn xác định được một số nucleobase quan trọng – những khối RNA và cuối cùng có lẽ là… DNA.
“Đó là một câu chuyện khoa học kinh ngạc,” Edmond kết luận, “hợp pháp hóa lại quan niệm cho rằng có lẽ sự sống đơn giản là tự diễn ra… không cần sự can thiệp thần thánh. Dường như thí nghiệm Miller-Urey thực tế đã hiệu quả, nhưng chỉ cần thêm thời gian để thai nghén. Chúng ta hãy ghi nhớ một điểm then chốt: sự sống tiến hóa qua hàng tỉ năm, và những ống nghiệm này vẫn nằm yên trong một cái tủ chỉ mới hơn năm mươi năm. Nếu mạch thời gian của thí nghiệm này được đo bằng dặm, thì cứ như thể cái nhìn của chúng ta mới chỉ giới hạn được vài phân đầu tiên…”
Anh để cho suy nghĩ ấy đọng lại trong không khí.
“Không cần phải nói gì,” Edmond tiếp tục, “có sự trỗi dậy đột ngột trong mối quan tâm xung quanh ý tưởng tạo ra sự sống trong phòng thí nghiệm.”
Mình vẫn nhớ chuyện đó, Langdon nghĩ bụng. Khoa sinh học Harvard từng có một bữa tiệc của khoa mà họ mô tả là BYOB: Tạo Vi khuẩn của chính bạn.
“Dĩ nhiên, có một phản ứng mạnh mẽ từ các thủ lĩnh tôn giáo hiện đại,” Edmond nói, đặt hai dấu ngoặc kép không khí quanh từ “hiện đại”.
Bức tường màn hình đổi về trang chủ của một website – creation.com – mà Langdon nhận ra là một mục tiêu thường xuyên trút giận và châm chọc của Edmond. Tổ chức này thực tế rất lớn tiếng trong việc truyền bá Sáng tạo luận, nhưng đó khó có thể là một ví dụ công bằng về “thế giới tôn giáo hiện đại”.
Tuyên ngôn truyền giáo của họ là: “Nói lên sự thật và quyền năng của Kinh thánh, và khẳng định trách nhiệm của nó – đặc biệt là lịch sử Sáng thế của nó.”
“Trang này,” Edmond nói, “rất thịnh hành, có ảnh hưởng và có chứa hàng tá blog về những mối hiểm họa của việc phục hồi công việc của Miller-Urey. May thay cho những người ở creation.com, họ chẳng có gì phải sợ. Thậm chí nếu thí nghiệm này thành công trong việc tạo ra sự sống thì có lẽ điều đó sẽ không xảy ra trong vòng hai tỷ năm nữa.”
Edmond lại giơ ống nghiệm lên. “Như quý vị có thể hình dung, tôi chẳng thích gì hơn là được tua nhanh hai tỷ năm, kiểm tra lại ống nghiệm này, và chứng minh tất cả đám Sáng tạo luận đều sai bét. Rất tiếc, hoàn thành việc đó sẽ đòi hỏi một cỗ máy thời gian.” Edmond ngừng lại với vẻ mặt nhăn nhó. “Và vì thế… tôi đã chế một chiếc.”
Langdon liếc sang Ambra, người hầu như không nhúc nhích kể từ khi bài thuyết trình bắt đầu. Đôi mắt đen của nàng dán chặt lấy màn hình.
“Một cỗ máy thời gian,” Edmond nói, “không hề khó làm. Để tôi cho quý vị thấy ý tôi là gì.”
