Tên sách: Tư duy phản biện
Tác giả: Zoe McKey
Tên sách tiếng Anh: The Unlimited Mind: Master Critical Thinking, Make Smarter Decisions, And Be In Control Of Your Life
Giới thiệu
Cuốn sách này không viết về những suy nghĩ của riêng tôi, nhưng tôi được thôi thúc bởi những suy nghĩ của người khác.
Cuốn sách cũng không phải là tập hợp những bài thực hành tốt nhất của tôi, nhưng tôi mô phỏng cách những người giỏi nhất làm để trở nên tốt hơn.
Có nhiều khi suy nghĩ của chúng ta không được thông suốt, nhưng thực tế là chúng ta thông minh hơn những gì mình tưởng. Cuốn sách này sẽ giúp bạn:
- Làm thế nào để tư duy thông minh hơn
- Làm thế nào để tin tưởng vào trí tuệ của chính mình
Từng bước một, tôi sẽ chỉ cho các bạn thấy đâu là những nơi có thể cải thiện khả năng nhận thức và quý trọng bản thân mình. Cùng với sự giúp đỡ của những nhà tư tưởng, nhà tâm lý học xuất sắc nhất, những con người thành công nhất trên thế giới, bạn sẽ tìm thấy câu trả lời và các ví dụ để có thể:
- Tìm ra “tài năng xuất chúng” của chính mình
- Từ một người nghiệp dư trở thành chuyên gia
- Khám phá chiều sâu của tư duy sáng tạo
- Hiểu được bản chất tự nhiên của sự phán xét để đánh giá tốt hơn
- Dám ước mơ những điều vĩ đại
- Có cơ hội đạt được tự do bằng cách biến tự do thành cơ hội
- Du hành vượt thời gian (hoàn toàn nghiêm túc)
- Đưa ra các quyết định đa chiều
- Thiết lập kỉ luật với bản thân
- … và còn nhiều hơn thế nữa.
Tôi ao ước mình có thể hứa hẹn rằng, khi bạn đọc xong cuốn sách này, bạn có thể hiểu rõ hơn về bản thân mình. Nhưng đó không phải là mục đích của cuốn sách này. Thay vào đó, tôi chọn cách hướng các bạn đến những suy nghĩ sâu sắc hơn, hoặc tự vấn, tự nhìn nhận về bản thân bạn trong hiện tại. Và khi kết thúc cuốn sách, bạn có thể nhận ra có biết bao nhiêu tiềm năng đã bị chôn giấu mà bản thân không hề hay biết. Tôi hi vọng rằng khi những trang cuối cùng của cuốn sách khép lại cũng là lúc bạn hiểu rõ về bản thân mình hơn là bạn tưởng, và bạn sẽ bắt đầu xóa nhòa đi khoảng cách ấy bằng một lối tư duy thông minh hơn.
Chương 1
BẠN THÔNG MINH HƠN BẠN TƯỞNG
“Có nhiều vàng được khai thác từ suy nghĩ của loài người hơn là số vàng được lấy ra từ trái đất. Vậy hãy quét đi lớp mạng nhện và tận dụng tất cả những ý tưởng tuyệt vời mà bạn có!”
– Khuyết danh –
Bạn đã bao giờ mường tượng về người mà mình sẽ trở thành hay chưa? Đã bao giờ bạn thiết tha muốn thực hiện bằng được một việc gì? Hay bạn có hình dung nào về việc bạn sinh ra để dành cho điều gì chưa?
Nhưng đồng thời, bạn cũng tự nói với bản thân rằng viễn cảnh đó không thể xảy ra. Bạn mơ về việc trở thành một doanh nhân, nhưng lại không bao giờ khởi nghiệp. Bạn muốn là một nghệ sĩ, nói đúng hơn là một họa sĩ, nhưng lại không bao giờ động đến cọ vẽ và vải toan. Nếu đúng là như vậy, thì theo như Steven Pressfield, tác giả cuốn The War of Art (tạm dịch: Cuộc chiến nghệ thuật), bạn đang bị thử thách.
Pressfield nhấn mạnh rằng, với bản chất duy lý trí, chúng ta thường cảm thấy những thử thách này đến từ phía bên ngoài. Nguyên nhân không đến từ chúng ta, mà luôn đến từ người bạn đời, cha mẹ, môi trường, hệ thống giáo dục tệ hại, do công việc, cấp trên, hệ thống phương tiện giao thông chậm chạp phải chịu trách nhiệm cho những ước mơ bị trì hoãn đó – ngoại trừ chính chúng ta. Luôn có một lý do để chúng ta KHÔNG thực hiện những gì mình ao ước.
Sự thật là, lỗi ở chính bản thân bạn chứ không phải bất kì ai khác. Cứ mỗi lần chúng ta (tự) ảo tưởng và trì hoãn đam mê thực sự của mình, đó là vì chính chúng ta cho phép mình làm như vậy. Khi tôi sử dụng từ “chúng ta”, tôi cũng tự nhận thấy có “bản thân tôi” ở trong đó. Tôi không có chiếc chìa khóa mở lối đến với tri thức trong cả vũ trụ. Tôi cũng không thấu rõ mọi tâm hồn trên trái đất này. Cho nên, khi tôi sử dụng nhân xưng số nhiều ở đây, tôi ý thức rõ điều đó cũng xảy ra với chính mình. Mong các bạn thứ lỗi cho tôi về điều đó.
Đó là lý do tại sao tôi đan xen những kinh nghiệm cá nhân với những nghiên cứu phản ánh ý kiến của số đông, hoặc nói đúng hơn, là mức trung bình của mọi người. Mục đích của tôi là cho các bạn thấy những quan điểm độc đáo, chủ quan và khách quan về lý do tại sao bạn lại thông minh hơn bạn tưởng. Hãy đọc, cảm thụ và nhìn nhận với một thái độ phê bình trong khoan dung. Hãy tìm kiếm những viên ngọc quý dành cho bạn và bỏ qua những thứ còn lại.
Quay trở lại với Steven Pressfield và quan điểm về những thử thách, ông muốn khẳng định rằng luôn có những trở lực trỗi dậy từ bên trong. Con người tạo ra và duy trì nó. Thử thách cũng trực tiếp tỉ lệ với ham muốn. Chúng ta càng trông đợi bao nhiêu thì thách thức càng lớn bấy nhiêu. Không phải là chúng ta không muốn làm điều ấy (đó là lời chúng ta hay tự nói với bản thân) nhưng chưa phải là bây giờ, hoặc là đợi khi ta có nhiều kiến thức hơn, nhiều thời gian rảnh hơn hay có tiền. Chúng ta tìm lý do bào chữa và khiến sự trì hoãn của mình trở nên hợp lý.
Mơ mộng thì dễ chịu, nhưng khi nghĩ về những trở ngại ngăn cản thành công, bạn cảm thấy tồi tệ. Trong giấc mơ, chúng ta cảm thấy thật tuyệt, nhưng khi bạn quay trở lại với thực tế và bắt đầu suy nghĩ về việc phải hiện thực hóa ước mơ thì cảm giác bất hạnh xuất hiện. Chúng ta cảm thấy buồn chán và bồn chồn không yên.
Một vài người trở nên trầm uất bởi vì những trở ngại từ chính bên trong họ, họ tin rằng mình là người chẳng giỏi giang bất cứ điều gì. Không phải là họ không có tài năng, không có ý tưởng, hay họ không xứng đáng có một cuộc sống tốt hơn. Sự thật là họ không bao giờ dám thử sức với những ý tưởng của mình, bởi vì họ không nhận được những phản hồi tích cực cho những thành công trước đó của họ. Tại sao? Đa số là vì họ đã không dám thử những điều thực sự định nghĩa bản thân họ là ai, những thứ họ thực sự muốn cho chính mình chứ không phải cho người khác. Họ cảm thấy họ không xứng với một mục tiêu cao cả hơn.
Điều ấy đúng trong một số phạm vi.
Mọi người không phải được sinh ra với những sự lựa chọn vô hạn. Chúng ta đến với cuộc sống này với những mục tiêu cụ thể, để hoàn thành sứ mạng riêng của mình. Tuy nhiên, chúng ta không thể trở thành bất kì ai mà chúng ta muốn được. Ví dụ, tôi ao ước trở thành một ca sĩ được mọi người công nhận tài năng, nhưng nếu tôi biểu diễn trước các khán giả khiếm thính thì cơ hội để tôi đạt được thành công là con số không. Điều đó cũng hợp lý thôi. Đó không phải là những gì tôi cần làm. Tôi có những thứ khác đang thôi thúc mình phải thực hiện.
Bạn sở hữu một “tài năng xuất chúng”
Suy nghĩ phải trở thành ông nọ bà kia khiến chúng ta mắc kẹt. Nhiệm vụ của chúng ta không phải là liên tục phủ nhận bản thân và ao ước điều gì đó khác đi mà chính là tìm ra, chấp nhận con người thật của mình và tận dụng tối đa giá trị đó.
“Mọi người đều có tài năng – nhưng một vài người không bao giờ khám phá ra nó!”
– Wolfgang Riebe –
Bạn có thể không bao giờ trở thành một diễn viên hay vận động viên đẳng cấp quốc tế. Bạn thậm chí chẳng màng tới các danh hiệu. Tuy nhiên, bạn có thể trở thành một cá nhân tốt nhất trong một lĩnh vực nào đó. “Tài năng xuất chúng” của bạn có thể đảm bảo mang đến cho bạn một cuộc sống tốt, sự đầy đủ, tiền bạc và bình an trong tâm hồn. Tôi chắc như đinh đóng cột rằng bạn có một tài năng đặc biệt mà bạn có thể dùng nó để kiến thiết tương lai của riêng mình. Đừng hiểu đơn thuần theo nghĩa đen. Nó có thể không chỉ là một tài năng duy nhất. Đa số “tài năng xuất chúng” này là sự kết hợp độc đáo giữa hai hoặc ba tài năng mà bạn vượt trội hơn mức trung bình của người khác.
Ví dụ, tôi có kĩ năng giao tiếp xã hội tốt, kĩ năng viết tuyệt vời và tôi biết cách quảng bá thương hiệu cá nhân. Kết quả là, tôi trở thành một tác giả viết về mảng phát triển xã hội và có khả năng tự xuất bản sách của mình. Tôi có thể không phải là người giỏi nhất trong từng kĩ năng riêng lẻ, và tôi cũng không thể làm gì nếu tôi chỉ tập trung vào một kĩ năng trong số đó. Nói theo một cách giàu hình ảnh thì tôi lấy một cái máy trộn, cho hết tất cả những khả năng tốt nhất của mình vào trong, rồi trộn đều chúng với nhau.
“Điều tuyệt vời nhất mà một cá nhân có thể đóng góp cho xã hội là vận dụng tối đa những tài năng trời phú cho mình. Đó chính là thành công chứ không phải bất cứ điều gì khác.”
– Orison Swett Marden –
Biết rõ kĩ năng tốt nhất của mình, hài hòa chúng với nhau để trở thành một “tài năng xuất chúng” chưa phải là đích đến, mà chỉ mới là vạch xuất phát. Nếu bạn có những tài năng độc đáo của riêng mình, thì công việc thực sự mới chỉ bắt đầu. Cả cuộc đời mình bạn phải bền bỉ và kiên trì phát triển và dung hòa những kĩ năng ấy. Trừ khi bạn sinh ra đã là một thiên tài trong một lĩnh vực nào đó, thì từ tốt đến vĩ đại vẫn còn một khoảng cách rất xa. Bạn buộc phải rèn luyện.
Tập trung vào kĩ năng và con đường mình chọn. Bạn có thể sẽ không cảm thấy hào hứng vào thời điểm bắt đầu. Không có một quy tắc nào nói là những gì bạn giỏi và bạn lựa chọn thực hiện sẽ được mọi người yêu thích ngay từ những lúc ban đầu cả. Như Carl Newport trong cuốn sách của mình, So Good They Can’t Ignore You (tạm dịch: Hãy giỏi đến mức không ai dám phớt lờ bạn), đã nói rằng, nếu như bạn nỗ lực hết tâm hết sức trong công việc, thì đến cuối cùng bạn sẽ yêu thích và phát triển niềm đam mê với nó. “Hãy chuyển hướng mục tiêu của bạn từ chỗ tìm một công việc tốt sang làm tốt công việc của mình, và cuối cùng xây dựng tình yêu với những gì bạn làm.” Như Ralph Waldo Emerson nói, “Người thành công chính là một người bình thường nhưng làm việc tập trung hết sức.”
